سرپوش، بخشی از لباس زنان ایرانی محسوب می‌شود. سر آدمی، نماد و منشأ تحرک و نماینده روح و تفکر او است. شکل سر، مانند زمین و کل کائنات، کروی است و شاید همین شکل کامل آن نسبت به کل جایگاه سر را در کل ساحتمان بدن، فراتر کرده است. اهمیت سر و پوشش آن در میان فرهنگ‌ها و ادیان مختلف نیز می‌تواند در همین راستا باشد.
از اولین منابع موجود درباره تاریخ ایران مجسمه استخوانی و سفید رنگ است که در موزه ایران باستان در تهران نگهداری می شود. این مجسمه از کاشان به دست آمده و متعلق به 6 هزار سال پیش است. پوشش سر این مجسمه مانند کلاهی پارچه ای به طور کامل به سر چسبیده است. نقاشی های روی دیوار غاری در کوه دوشه لرستان نیز وجود دارد که تصاویر کلاهی در آن دیده می شود. جامی نقره ای متعلق به پنج هزار سال پیش از مرودشت فارس به دست آمده که نقش زنی یا الهه‌ای قاصد بر آن وجود دارد. پوشش سر این شخصیت، به صورت نواری گرد سرش را گرفته است. کلاه کوچکی نیز بر سر این شخصیت وجود دارد دارد که موهایش را از بالا به پایین پوشانده است.
در مطالعه بازنمایی‌های زنان در داده‌های گوناگون باستان شناختی همچون نقش مهر ها، سنگ نگاره ها و یافته‌های پازیریک سرپوشش زنان هخامنشی دیده می‌شود. این پوشش، به شکل پارچه نازک و بلندی همانند چادر است که آن را روی سر و جامه بلند و چین‌دار خود می‌انداختند.
زنان درباری در عصر اشکانی با تاج مدور یا کنگره دار دیده می‌شدند. آنها پارچه ای نازک بر روی آن قرار می‌دادند. در دوره ساسانی، چادر زنان کوچکتر از زمان هخامنشی و به سختی به شانه ها می‌رسیده است. گاهی نیز آن را به صورت یقه‌ای چین خورده دور گردن آنها می‌بینیم. زنان ساسانی، غالبا بدون سرپوش بودند و گاهی کلاه کوچکی با تزئینات فراوان بر سر می‌گذاشتند.
جرجی زیدان در کتاب تاریخ تمدن اسلام، در توصیفی که از طبقات مختلف اجتماع دارد می‌نویسد : روسری ابریشمی (مقنعه) در گرگان و شوشتر بافته می‌شد. این گونه منسوجات ظریف برای عرب‌ها تازگی داشت. آنها تا پیش از آن فقط از پنبه و پشم در بافندگی استفاده می‌کردند. اعراب پس از فتوحات و استقرار در سایر ممالک با حریر و ابریشم نیز آشنا شدند و از آن بهره گرفتند.
مهم‌ترین تغییر در پوشاک سلجوقیان، در کلاه آنها اتفاق افتاده است. سه نوع پوشش مهم سر در آن دوران وجود دارد. نمونه اول، کلاهی است به صورت برگ که بدون لبه که دورش دست دوزی شده است. دومین نمونه، تاجی با لبه برگشته محسوب می‌شود. سوم، کلاه لبه برگشته‌ای با شکل بال و ستاره و علامت ضرب بر آن است. این نوع سرپوش ها تقلیدی از تاج‌‌های دوره ساسانی محسوب می‌شدند.
در عهد مغولان، تغییرات گوناگونی در پوشش های سر رخ داده است. کلاه های متعددی در نقوش بازمانده از آن دوره، دیده می شود. شاهنامه‌ای از اواخر قرن نهم به جا مانده که سبک پوشش مغولی را کاملا بازنمایی می‌کند. همچنین در تصاویر خسرو و شیرین نظامی نوع پوشش این دوره قابل مشاهده است.
در جامع التواریخ به جای مانده از سال 311 ه ق نیز، سرپوش زنی شامل کلاه و تاج و مقنعه و در رنگ آبی خاکستری دیده می‌شود. شکل روسری زنان در آن روزگار، به شیوه‌ای است که برشی برای پوشانیدن گوش دارد و سپس به صورت مثلثی پشت سر قرار می‌گیرد . پیشانی بند نیز ممکن است روی مقنعه دیده شود.
در دوره تیموری، ملکه نوعی روسری بر سر دارد که تا پایین گردن را می‌پوشاند. نوار دور سرش یادگار و نشانه‌ای از پوشش های سر در ایران باستان است. آنچه روی سر این شخصیت به‌شکل مثلث رها شده است، کاملا در تاریخ پوشاک، تازگی دارد. این مطلب از خلال نوشته‌های سفیر اسپانیا در سمرقند قابل مشاهده است.
در دوره صفوی، زنان دربار، پوشش های سر متفاوتی دارند. همسر شاه گاه با روسری کوچکی دیده می‌شود که نواری افقی بر روی آن قرار دارد. در جای دیگر، ملکه تاجی بر سر دارد که جلوی آن برگ مانند و بلند و روی آن، پارچه ای به طور عمودی بسته شده است.
آنچه در دوره زندیه بر سر زنان دیده می‌شود، کلاهی است که موها در آن به طور آزاد جا گرفته است. به نظر می‌رسد که جنس کلاه، مخمل باشد. نواری دور سر بسته شده است و گاهی در جلوی سر، پری دیده می شود. نوع دیگر سرپوش، کلاهک بسیار ظریفی است که جلوی آن تاج کوچکی دارد و بند مروارید آن را به موها نصب کرده‌اند.
در دوره قاجار، کلاه های بسیار کوچکی از ترمه با نقش های مختلف و حاشیه، مورد استفاده زنان و مردان بوده است. گاهی نیز بر کلاه های مخروط‌‌وار، جواهر نصب می‌کردند. زنان تهرانی در این دوره، در داخل خانه هم روسری به سر داشتند. آنها، گاهی زیر این روسری، از قطعه پارچه‌ای برای پوشاندن پیشانی بهره می‌بردند. این زنان، در بیرون از چاقچور و نقاب استفاده می‌کردند.
