جنبش مد پایدار، موضوعی وابسته به میحط زیست، در راستای عدم مصرفگرایی و دارای ابعادی اجتماعی و فرهنگی است. مقوله حفاظت از محیط زیست و صنعت مد و فشن در برابر یکدیگر قرار دارند. این موضوع با مصرفی بودن این حوزه و نیز ضایعات فراوان آن برای طبیعت و آلودگیهای محیطی مرتبط است. ضایعات نساجی با زبالههای غیر قابل تجزیه و بار شیمیایی تولید آن با الیاف سمی، رنگهای مصنوعی و گازهای گلخانهای بسیار مخرب و آسیبزننده، به عنوان دومین آلاینده جهان مطرح است.
آسیبهای محیط زیستی صنعت مد
صنعت مد به شدت به سوخت های فسیلی وابسته است. اکثریت قریب به اتفاق لباس ها (تقریباً 70 درصد) از پلی استر یا سایر پارچه های مصنوعی تجدیدناپذیر مانند نفت خام تهیه شده است. پیشبینی میشود که صنعت مد با نرخهای رشد فعلی، 25 تا 30 درصد از کربن باقیمانده جهان را تا سال 2050 مصرف کند. سالانه 93 میلیارد متر مکعب آب و 98 میلیون تن منابع تجدیدناپذیر برای تولید نساجی استخراج می شود. پوشاک ساختهشده از الیاف مصنوعی مسئول 35 درصد از آلودگیهای میکروپلاستیک جهانی است. یک کامیون زباله از منسوجات در هر ثانیه دفن یا سوزانده می شوند.
صنعت مد و نیروی کار آسیبپذیر
صنعت مد یک صنعت جهانی 2.4 تریلیون دلاری است که تقریباً 300 میلیون نفر را در سراسر زنجیره ارزش (که بسیاری از آنها زن هستند) کار میکند. مقیاس این صنعت با توجه به پیشبینیها، طی سالهای آینده افزایش مییابد. آلودگی آبراهها، خاک و هوا در جایی اتفاق میافتد که محصولات و الیاف تولید میشوند. این مکانها عمدتاً در مناطق جنوبی جهان است. برخی افراد بیشتر در معرض مواد شیمیایی سمی مورد استفاده برای مواردی مانند رنگکردن لباس، دباغی چرم، کفش ضد آب و …قرار دارند. آنها اغلب زنان رنگین پوستی هستند که در کارخانجات داکا، بنگلادش یا لس آنجلس کار میکنند.
بحران آب و هوا به طور نامتناسبی بر جنوب جهان و رنگینپوستان تأثیر میگذارد. گزارشی که اخیرا توسط The Lancet منتشر شد نشان داد که شمال جهان، مسئول 92 درصد از انتشار گازهای گلخانهای مازاد است. سهم ایالات متحده در این میان به تنهایی 40 درصد بود.
صنعت مد و حقوق حیوانات
تعارض در هیچ کجا از صنعت مد به اندازه استفاده از محصولات حیوانی آشکار نیست. فعالان حقوق حیوانات و صنعت مد، مدتهاست که بر سر استفاده از مواد طبیعی مانند خز حیوانات، پرها و چرمها در مقابل جایگزینهای مصنوعی با هم اختلاف دارند. این صنعت با پشتوانه علمی استدلال میکند که استفاده از محصولات حیات وحش گاهی گزینه بهتری نسبت به محصولات مصنوعی است. با این حال، فعالان حقوق حیوانات به چنین استفادههایی اعتراض میکنند.
جنبش مد پایدار
در سال 1970 زمانی که تفکرات زیست محیطی آغاز شد، ابتدا تمرکز بر حل مشکلات زباله ناشی از تولید صنعتی بود اما در حال حاضر این جنبش به دنبال راههایی برای تعادل در استفاده از منابع اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی در عین مراقبت از منابع برای نسلهای آینده است.
اهداف جنبش
مد پایدار مستلزم رعایت اخلاق، دوام و استفاده مجدد از محصولات است. هدف نهایی جنبش مد پایدار کاهش شدید سرعت تولید و مصرف پوشاک در مقیاس جهانی، تولید پایدار، جایگزینی مواد شیمیایی مضر با مواد سازگار با محیط زیستی است. کاهش مصرف ضایعات و منابع از طریق پوشاک بازیافتی بخش دیگری از اهداف مد پایدار محسوب میشود. پاکسازی زنجیره تامین مد، میتواند به معنای کاهش قابل توجه آلودگی در بسیاری از جوامع در سراسر جهان باشد.
مفهوم پایداری در مد پایدار
گاهی اوقات ممکن است برای مد پایدار به کلماتی همچون «مد اخلاقی»، «مد زیست محیطی»، «لباس اکو» یا حتی «لباس آگاهانه» بربخوریم. این اصطلاحات قابل تعویض هستند. کسانی که از واژه اکو استفاده میکنند معمولاً به جای عوامل اجتماعی تمرکز بیشتری بر مسائل محیطی مد دارند. پایداری به معنای حفظ تعادل اکولوژیکی با اجتناب از کاهش منابع طبیعی است. اما مفهوم پایداری معمولاً به سیستمهای اجتماعی نیز تعمیم پیدا میکند. این موضوع با اطمینان از این است که آنها بهزیستی همه افراد و جوامع تحت تأثیر را ارتقا میدهند.
جنبش مد پایدار به پوشاک و اکسسوریهایی اشاره دارد که به شیوهای مسئولانه در تولیدشان طبیعت و محیط زیست مورد توجه بوده است. هدف آن تمرکز بر ترک حداقل تأثیر منفی بر زمین است. مد پایدار را میتوان به عنوان یک اصطلاح جامعتر در نظر گرفت که ترکیبی از مد اخلاقی و زیست محیطی و شامل ملاحظاتی در جهت کمک به مردم، سیاره و سایر جانداران میشود. پایداری شامل مسائل اجتماعی ، مانند بهبود شرایط کار و حقوق کارگران و همچنین مسائل زیست محیطی، از جمله کاهش جریان زبالههای صنعت و کاهش آلودگی آب و کمک به انتشار گازهای گلخانهای است.
اصول هفتگانه این جنبش
اصول اصلی مد پایدار، تولید لباس سفارشی، سبز و پاک، کیفیت بالا و طراحی طولانی مدت (طوری که لباس هیچوقت از مد نیفتد)، بازیافت، ترمیم و طراحی دوباره، استفاده مشترک و مبادله و قرض، خرید پوشاک دست دوم و با ارزش و اخلاقی و عادلانه شامل رعایت حقوق کارگران و دفاع از حقوق حیوانات است. این جنبش همچنین مردم را به دوری از مصرفگرایی در خرید پوشاک، استفاده طولانیتر از لباس ها با خرید پوشاک بادوام، خرید لباس های دست دوم، اهدای لباس های مازاد خود به خیریهها و مبادله لباس با اطرافیان تشویق میکند.
آینده مد پایدار
رسیدن به اهداف مد پایدار مستلزم کار مداوم برای بهبود تمام مراحل چرخه عمر محصول، از طراحی، تولید مواد اولیه، ساخت، حمل و نقل، ذخیرهسازی، بازاریابی و فروش نهایی، استفاده، استفاده مجدد، تعمیر، بازسازی و بازیافت محصول است.
تأثیرات محیطی و اجتماعی مد و به ویژه مد سریع، بسیار زیاد است، اما آینده مد و شانس آن برای حرکت به سمت پایداری روشنتر به نظر می رسد. شروع به اقدامات کوچک مانند کاهش مصرف مد، نه تنها به نفع خود فرد، بلکه دارای فواید جهانی است.